افسردگی سالمندان از تشخیص تا درمان

افسردگی یک اختلال خلقی جدی است که بر نحوه تصمیم‌گیری، رفتار و افکار تأثیر زیادی دارد. افسردگی یک چالش در سلامت روان است هر از گاهی ناامیدی و غصه‌دار بودن بخشی از روال طبیعی زندگی است اما اگر این احساسات چندین هفته متوالی ادامه داشته باشند به احتمال زیاد از نشانه‌های ابتلا به افسردگی است. سالمندان هم ممکن است دچار افسردگی شوند. در این مقاله علائم و نشانه‌های مهم مرتبط با افسردگی در سالمندان و روش‌های درمان آن تشریح شده است.

افسردگی چیست؟

افسردگی یک اختلال خلقی جدی است که بر نحوه تصمیم‌گیری، رفتار و افکار تأثیر زیادی دارد. این اختلال ذهنی اگرچه در سالمندان شایع است اما بیشتر افراد سال‌خورده با وجود ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات جسمی از زندگی خود رضایت خاطر دارند. در این میان سالمندانی که در جوانی به افسردگی مبتلا بوده‌اند نسبت به سایرین بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند.

افسردگی یک چالش در سلامت روان است که باید برای درمان آن تلاش کرد و امروزه خوشبختانه با در دسترس بودن داروهای مؤثر امکان بهبودی بسیار چشمگیر است. مشاوره، تجویز دارو و سایر روش‌های موجود قادرند شما را در روند بهبودی یاری دهند. اگر علائم افسردگی را در خود مشاهده می‌کنید تردید و تحمل درد جایز نیست و توصیه می‌شود هرچه سریع‌تر برای درمان آن به پزشک مراجعه کنید.
انواع افسردگی در سالمندان

در سالمندان چندین نوع افسردگی شایع است که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:

اختلال افسردگی اساسی: در این نوع افسردگی علائمی بروز می‌کند که حداقل دو هفته طول می‌کشد و توانایی فرد را برای انجام کارهای روزانه به‌شدت کاهش می‌دهد
اختلال افسردگی مداوم (دیستایمیا): در این نوع افسردگی، فرد افسرده‌حال حداقل به مدت دو سال علائم افسردگی را بروز داده است. البته شدت افسردگی کمتر از نوع افسردگی اساسی است و افراد مبتلا به دیستایمیا معمولاً قادرند امور روزانه خود را پیش ببرند
اختلال افسردگی ناشی از مواد/دارو: این نوع افسردگی با مصرف الکل، مواد مخدر یا داروهایی مانند مسکن‌ها در ارتباط است
اختلال افسردگی ناشی از ابتلا به بیماری: افسردگی‌هایی که با یک بیماری مثل بیماری‌های قلبی یا سرطان در ارتباط هستند

سایر انواع افسردگی‌ها مثل افسردگی سایکوز، افسردگی پس از یائسگی و افسردگی فصلی نیز با شیوع کمتر در سالمندان دیده می‌شوند.
فاکتورهای خطر ابتلا به افسردگی در سالمندان چیست؟

بر اساس تحقیقات، عوامل زیادی در ابتلای سالمندان به افسردگی سهیم هستند. در برخی افراد واکنش‌هایی که در مغز رخ می‌دهد در بروز این اختلال نقش به‌سزایی دارد اما در برخی دیگر محرک افسردگی ممکن است یک حادثه تلخ مثل مرگ عزیزان و یا تشخیص یک بیماری وخیم باشد. علاوه بر موارد ذکرشده عوامل زیر نیز در بروز افسردگی نقش دارند:

بعضی بیماری‌ها: مثل سکته مغزی یا سرطان
عوامل ژنتیکی: به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به افسردگی دارند بیشتر در معرض افسردگی هستند
استرس: ازجمله استرس مراقبت از عزیزان در بستر بیماری
مشکلات خواب: بی‌خوابی یکی از مشکلات شایع در کاهش سلامت روان است
تنهایی: انزوای اجتماعی و تنهایی زندگی کردن سالمندان را با خطر جدی سلامت روحی و روانی مواجه می‌کند
فقدان ورزش: عدم تحرک بدنی و یکجا نشستن احتمال ابتلای فرد به انواع بیماری‌های جسمی و ذهنی را افزایش می‌دهد
مشکلات فیزیکی: محدودیت‌های حرکتی که انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار می‌کند

انواع افسردگی در سالمندان

در سالمندان چندین نوع افسردگی شایع است که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:

اختلال افسردگی اساسی: در این نوع افسردگی علائمی بروز می‌کند که حداقل دو هفته طول می‌کشد و توانایی فرد را برای انجام کارهای روزانه به‌شدت کاهش می‌دهد
اختلال افسردگی مداوم (دیستایمیا): در این نوع افسردگی، فرد افسرده‌حال حداقل به مدت دو سال علائم افسردگی را بروز داده است. البته شدت افسردگی کمتر از نوع افسردگی اساسی است و افراد مبتلا به دیستایمیا معمولاً قادرند امور روزانه خود را پیش ببرند
اختلال افسردگی ناشی از مواد/دارو: این نوع افسردگی با مصرف الکل، مواد مخدر یا داروهایی مانند مسکن‌ها در ارتباط است
اختلال افسردگی ناشی از ابتلا به بیماری: افسردگی‌هایی که با یک بیماری مثل بیماری‌های قلبی یا سرطان در ارتباط هستند

سایر انواع افسردگی‌ها مثل افسردگی سایکوز، افسردگی پس از یائسگی و افسردگی فصلی نیز با شیوع کمتر در سالمندان دیده می‌شوند.
فاکتورهای خطر ابتلا به افسردگی در سالمندان چیست؟

بر اساس تحقیقات، عوامل زیادی در ابتلای سالمندان به افسردگی سهیم هستند. در برخی افراد واکنش‌هایی که در مغز رخ می‌دهد در بروز این اختلال نقش به‌سزایی دارد اما در برخی دیگر محرک افسردگی ممکن است یک حادثه تلخ مثل مرگ عزیزان و یا تشخیص یک بیماری وخیم باشد. علاوه بر موارد ذکرشده عوامل زیر نیز در بروز افسردگی نقش دارند:

بعضی بیماری‌ها: مثل سکته مغزی یا سرطان
عوامل ژنتیکی: به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به افسردگی دارند بیشتر در معرض افسردگی هستند
استرس: ازجمله استرس مراقبت از عزیزان در بستر بیماری
مشکلات خواب: بی‌خوابی یکی از مشکلات شایع در کاهش سلامت روان است
تنهایی: انزوای اجتماعی و تنهایی زندگی کردن سالمندان را با خطر جدی سلامت روحی و روانی مواجه می‌کند
فقدان ورزش: عدم تحرک بدنی و یکجا نشستن احتمال ابتلای فرد به انواع بیماری‌های جسمی و ذهنی را افزایش می‌دهد
مشکلات فیزیکی: محدودیت‌های حرکتی که انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار می‌کند

تجویز دارو

داروهایی که برای درمان افسردگی در سالمندان تجویز می‌شوند در تنظیم هورمون‌های مؤثر بر خلق‌وخو و تغییر شیمی مغز مثل افزایش سروتونین تأثیر دارند. انواع مختلفی از داروهای افسردگی تولید شده‌اند و بسته به علائم بیمار تجویز می‌شوند. برای مثال داروهای SSRIs داروهای ضدافسردگی هستند که معمولاً برای افراد مسن مورداستفاده قرار می‌گیرند.
الکتروشوک درمانی (ECT)

در این روش چند الکترود بر روی جمجمه قرار می‌گیرند تا جریان الکتریکی ایمن و ملایمی از مغز عبور کند. این شیوه درمانی زمانی استفاده می‌شود که تجویز دارو و روان‌درمانی مؤثر نبوده است.
تحریک مغناطیسی مغز (rTMS)

در این روش از دستگاه مخصوصی برای فعال کردن مغز استفاده می‌شود. در روش rTMS نیازی به بیهوشی نیست و فقط مناطق خاصی از مغز هدف قرار می‌گیرد تا به کاهش علائم مرتبط با افسردگی مثل خستگی، حالت تهوع یا از دست دادن حافظه کمک کند.

طبق تحقیقات علمی و شواهد بالینی، درمان ترکیبی یعنی کاربرد هم‌زمان دارو و روان‌درمانی نقش قابل‌توجهی در درمان افسردگی دارد. نوع دارویی که تجویز می‌شود یا روش درمانی به شدت افسردگی و علائم بالینی فرد بستگی دارد.

اگر فکر می‌کنید که با مصرف دارو در طی چند هفته تغییری در علائم شما ایجاد نشده است موضوع را به پزشک اطلاع دهید تا داروهای دیگر و یا دوزهای متفاوتی تجویز گردد.

احتمال دارد که پزشک در کنار تجویز دارو روش‌های مکمل مثل مراقبه و یا یوگا را نیز به شما توصیه کند. شواهد نشان می‌دهد که این روش‌ها به‌تنهایی در درمان افسردگی مؤثر نیستند بلکه در کنار مصرف دارو برای تسریع بهبودی مفید هستند

آیا می‌توان از ابتلا به افسردگی پیشگیری کرد؟
اینکه چگونه می‌توان از افسردگی و یا سایر اختلالات ذهنی و روانی پیشگیری کرد یک موضوع جذاب و پرطرفدار در بین مردم است. اگرچه نمی‌توان به‌طورقطع از افسردگی پیشگیری کرد اما اصلاح سبک زندگی یکی از مؤثرترین راه‌ها برای بالا بردن سلامت مغز و بهداشت روان است.

در این بخش از مقاله به نکات مهمی جهت پیشگیری از افسردگی اشاره می‌شود. این تغییرات در سبک زندگی تأثیر به‌سزایی در جلوگیری از ناتوانی فیزیکی و کاهش افسردگی به‌ویژه در سالمندان دارند:

• فعالیت بدنی خود را افزایش دهید و از یک رژیم غذایی سالم و متعادل استفاده کنید. با پیروی از بعضی رژیم‌های غذایی تحت نظر پزشک مثل

رژیم کم سدیم

• می‌توان خطر ابتلا به افسردگی را کاهش داد

۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه

• برای سلامت جسم و بهبود عملکرد مغز لازم است

 

• با دوستان و خانواده در ارتباط باشید و از تنهایی و انزوا اجتناب نمائید

انجام فعالیت‌های موردعلاقه

• را در برنامه هفتگی یا ماهانه خود بگنجانید

 

• خانواده و پزشک را در جریان افسردگی خود قرار دهید

 

 

راه‌هایی برای ایجاد احساس شادی و کاهش افسردگی در سالمندان

احساس تنهایی یکی از مشکلات شایع در سالمندان است که سلامت روان و سلامت جسمانی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

کلید تقویت خلق‌وخوی سالمندان این است که مشکلات ذهنی و روانی در همان مراحل اولیه برطرف شوند.

در این بخش از مقاله سه راه کاربردی برای تبدیل اخم‌های یک عزیز سالمند به لبخند بیان شده است.

با هم غذا بخورید

سعی کنید وعده‌های غذایی را با عزیزانتان صرف کنید چراکه تنها غذا خوردن باعث شعله‌ور  شدن احساس تنهایی در فرد سالمند می‌شود. سر یک سفره غذا خوردن می‌تواند سلامت روانی و عاطفی سالمندان را تا حد زیادی ارتقا دهد. در برنامه هفتگی و ماهانه خود روزهایی را برای سر زدن به بزرگ‌ترها و صرف شام یا ناهار با آن‌ها اختصاص دهید.
طبیعت‌گردی

یک گردش ساده با هم در پارک و یا پیاده‌روی مختصر در اطراف محل زندگی نقش مهمی در تقویت سلامت روان افراد سالمند دارد. تنفس هوای تازه و مشاهده مناظر طبیعی راهی اثربخش برای تقویت خلق‌وخوی عزیزان سالمند است.

استفاده از فناوری‌های مدرن
سعی کنید به بزرگ‌ترهای خود نحوه استفاده از رایانه یا سایر ابزارهای الکترونیکی برای تماس با اعضای خانواده و دوستان را آموزش دهید. برایشان حساب کاربری ایجاد کنید تا در هنگام تنهایی بتوانند از آن استفاده کنند. در روزهایی که امکان دیدار حضوری عزیزتان میسر نیست از طریق تماس آنلاین هم می‌توانید به شاد شدن او کمک کنید.